 Հարցազրույց Երեւանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի պրոռեկտոր, երաժշտագետ Ռուբեն Տերտերյանի հետ
-Պարոն Տերտերյան, 18 տարվա բացակայությունից հետո երբ վերադարձաք, կոնսերվատորիայում շա՞տ բան էր փոխվել:
- Ավաղ՝ ոչ:
- Դա լա՞վ է, թե՞ վատ:
- Կարծում եմ՝ ինչ-որ չափով վատ է: Չեմ ուզում քննադատել սովետական ժամանակաշրջանը, բայց երբ փոխվում է ինչ-որ հասարակարգ, պիտի փոխվի նաեւ մարդկանց մտածելակերպը, կառույցների ստրուկտուրան, աշխատելու ձեւը: Օրինակ, ստեղծագործական միությունները Ստալինի կողմից ստեղծվեցին, որպես իդեոլոգիական կոնտրոլ, բայց անցել են տարիներ, եւ այդ միությունները կամ աշխատում են, կամ ոչ, բայց որ կարեւոր է՝ դրանց պահանջը չկա: Սովետական Միությունը մեր մեջ զարգացրել է 2 զուգահեռ մտածելակերպ, երբ ասում էիր մի բան, մտածում էիր ուրիշ բան եւ գրում էիր մեկ այլ բան:
- Չե՞ք կարծում, որ սովետական շրջանից մինչ օրս շատ բան չի փոխվել, ու նույն պատկերը մեր օրերում էլ տեղ ունի:
- Զարմանալին դա է, որ չի փոխվել, ու մենք շարունակում ենք ապրել այդ ավանդույթներով, երբ կարող էինք խոսել, թե ինչ ազդեցություն է թողել Բրեժնեւի գյուղի զարգացման ծրագիրը հայ երաժշտության զարգացման մեջ, բայց շատ զարմանալի է, որ այսօր էլ հաճախ լսում ենք նույն արտահայտությունները, մեզ մոտ չզարգացավ սերը մեր երկրի հանդեպ, պետական մտածելակերպը:
- Իսկ կոնսերվատորիայի ներսում այսօր ի՞նչ խնդիրներ կառանձնացնեք, եւ հիմնականում ի՞նչ բնույթի խնդիրներ են դրանք:
- Առաջին հերթին ընդհանուր ծրագիրն է բացակայում, պետք է ինչ-որ ձեւ գտնվի, որ մեր երկրից դուրս ուժերը կարողանանք օգտագործել: Պիտի նաեւ վերանա այն մտածելակերպը, որ կոնսերվատորիայում աշխատում են մարդիկ, ովքեր ուրիշ բան չեն կարող անել: Բացի այդ, անհրաժեշտ է կատարել լուրջ տնտեսական հաշվարկ, բայց եթե անհատական դասերի քանակից հրաժարվենք, կկորցնենք նաեւ ուսման մակարդակը: Ակադեմիկ երաժշտությունը չի կարող ուզել մի բան, եթե պետական քաղաքականության մեջ իր դերը նշված չէ:
Բացի այդ, ի՞նչն է խանգարում կոնսերվատորիան գրանցել Եվրոպայի կոնսերվատորիաների շարքում, ինչո՞ւ հաճախ մեր փառատոնները, մրցույթները գրանցված չեն միջազգային համակարգերում: Ասում ենք՝ միջազգային մրցույթ, բայց ման ենք գալիս՝ տեսնում ենք, որ Հայաստանը գրանցված չէ, մինչդեռ ունենք բազմաթիվ միջազգային մրցույթների դափնեկիրներ: Կոնսերվատորիաների միջազգային համակարգում կոնսերվատորիան գոյություն չունի, բոլորը գոյություն ունեն՝ Անդորրայից մինչեւ Վրաստան, Ադրբեջան, բացի Հայաստանից: Իսկ նախաձեռնությունը, ինչ էլ չլինի, պիտի լինի բուհից, այդ գրանցումները մեծ գումարներ չարժեն, կարծեմ տարեկան հազար դոլար արժե, որը հնարավոր է գտնել:
- Կարծես նախընտրական ծրագիրը պատրաստ է՝ մատնանշված խնդիրներով հանդերձ, պատրաստվո՞ւմ եք Ձեր թեկնածությունն առաջադրել ռեկտորի թափուր պաշտոնի համար:
- Ես համոզված չեմ, որ պետք է ներկայացնեմ իմ թեկնածությունը ռեկտորի պաշտոնում, քանի որ կարեւորը ոչ թե ռեկտորի պաշտոնն է, այլ այն թիմը, որը կարող է աշխատանքն առաջ տանել:
Չպետք է անձերի խնդիր լինի, Շահենի մասին գրեցին՝ միս է ծախել եւ այլն, ինձ դա բացարձակապես չի հետաքրքրում: Ապագա ռեկտորը նախեւառաջ պիտի հավաքի մեր մտավորականությանը եւ մշակի ծրագիր, թե ուր ենք գնում:
- Հավանաբար տեղյակ եք, որ մի շարք մտավորականներ նամակ են գրել նախագահին, վարչապետին, նախարարին, որտեղ ցանկություն են հայտնել ռեկտորի պաշտոնում Ձեզ` Ավետ Տերտերյանի որդուն տեսնել: Որոշում կայացնելու համար սա համոզիչ փաստարկ չէ՞:
- Դժվար է պատասխանել այդ հարցին, ես այդ նամակը, ի տարբերություն Շահինյանի, չունեմ, ուղղակի թեթեւ ծանոթ եմ նամակի բովանդակությանը, եւ կարեւոր գաղափարն այդտեղ այն է, որ չշտապենք ռեկտորի ընտրության հարցում, եւ նշանակվի պաշտոնակատար, ով կկարողանա վերակառուցել կոնսերվատորիան:
- Ուզում եք ասել, թե Ձեր անունը նշված չի՞ եղել:
- Չէ, նշված է, ես դրանից չեմ խուսափում, բայց ոչ մի դեպքում նշված չէր՝ Ռուբեն Տերտերյանին նշանակել ռեկտոր:
- Բնականաբար, հրահանգի ձեւով չի գրվել նամակը: Այդուհանդերձ, այսօր ինչպիսի՞ հարաբերություններ ունեք ռեկտորի պաշտոնակատար Շահեն Շահինյանի հետ:
- Ես Շահենի հետ կռված չեմ, ինձ թվում է՝ ինքն էլ ինձ հետ կռված չէ, եւ կարող եմ հանգիստ խոսել իր հետ, բացատրել իմ գաղափարները, ինքն էլ՝ նույն կերպով ինձ: Իմ մտածելակերպն այն է, որ ռեկտորը պիտի գա ըստ ծրագրի պահանջի, ոչ թե ղեկավարի հիմնարկն այն ձեւով, ինչպես որ կա այսօր:
- Այսինքն՝ այսօր այն ձեւով, ինչպես որ կա, վատ է:
- Չկա ծրագիր, եթե մենք չգիտենք 100 տարի հետո որտեղ է կանգնած լինելու կոնսերվատորիան, ուրեմն վատ է վիճակը: Օրենքն ասում է, որ 65-ից հետո ռեկտոր չեն կարող լինել, բայց գուցե մեզ պետք է 70 կամ էլ 20 տարեկան ռեկտոր, մենք չգիտենք, թե մեզ ինչ ձեւի ռեկտոր է պետք, հետեւաբար ինչպե՞ս կարող ենք կողմնորոշվել այս կամ այն անձի նկատմամբ:
- Ամեն դեպքում, մի շարք մտավորականներ կողմնորոշվել են, թե իրենց ինչ ռեկտոր է պետք, եւ նամակի տեսքով, եւ նամակից դուրս հայտնել են, որ Ձեզ են տեսնում: Վստահության այս երաշխիքը կարեւոր չէ՞ Ձեզ համար:
- Ծրագիրն է կարեւոր. ով էլ որ գա, չպիտի մտածի, որ ինքը եկել է ռեկտորի պաշտոնը վայելելու համար, այլ իր ծրագրի միջոցով փոխի ստրուկտուրան: Ես կարող եմ ու մեծ հաճույքով կմշակեմ այդ ծրագիրը, բայց ես համոզված չեմ, որ այն մարդն եմ, ով ամեն օր պետք է հետեւի այդ ծրագրի կատարմանը: Չեմ կարող դնել իմ թեկնածությունը, եթե պարզ չէ, թե ինչ ռեկտոր է ուզում ունենալ կոնսերվատորիան՝ կապուտաչյա, սեւաչյա, 2 մետրանոց, մի մետրանոց:
- Դա արդեն ընտրողները կորոշեն՝ համաձայնել Ձե՞ր պարամետրերի հետ, թե՞ մեկ ուրիշի:
- Ընտրությունը, որպես հիմնական դեմոկրատիկ մեխանիզմ, գոյություն չունի մեզանում, որովհետեւ ընտրում է ոչ թե կոլեկտիվը, այլ 24 հոգուց բաղկացած խորհուրդը: Դա նույն բանն է, որ նախագահին ընտրեն իր նախարարները, պատկերացնո՞ւմ եք այսպիսի պետություն, որ ինչ-որ մինիստրների խորհրդով ընտրի իր նախագահին: Իսկ օրինակ կաթոլիկ ինստիտուտներում մինչեւ ընտրությունը հարցում են անում, թե ում են ուզում տեսնել:
- Ժողովրդավարության առումով՝ թե մեկի եւ թե մյուսի դեպքում ընտրության արդյունքներն այնքան էլ չեն տարբերվում իրարից:
- Լավ է աշխատում թե վատ, բայց այդ մեխանիզմն արդեն վաղուց մշակվել է, իսկ 24 հոգու դեպքում դա արդեն ոչ թե ընտրություն է, այլ նշանակում:
- Ստացվում է Սմբատյանի նշանակմանն եք դեմ, քանի որ նշանակողը՝ խորհրդի նախագահը, հենց նա է:
- Դե այսօր կարող է լինել Սմբատյանը, վաղը՝ ինչ-որ նախարար, եթե հարցը լուծվում է 24 հոգու մեջ, դա արդեն նշանակում է: Ես չեմ կարող մասնակցել մի ընտրության, որի ձեւի հետ համաձայն չեմ: Դա կլինի ամենամեծ բարոյական սխալը, որը չեմ ուզում գործել: 18 տարի այստեղ չեմ եղել ու այսօր, լսելով այն, ինչ խոսում են Արմեն Սմբատյանի մասին, չեմ կարողանում հասկանալ, թե ինչ է կատարվել. կամ չկա՝ խոսում են, կամ իրոք մարդը փոխվել է: Ինձ դժվար է գնահատական տալ, եւ չեմ հասկանում նաեւ այն, որ մեկ-մեկ մոտենում են ինձ ու ասում՝ մի խոսիր, վտանգավոր է: Կարծիքների փոխանակում պետք է ստեղծվի կոնսերվատորիայում: Հետո՝ այն մարդը, ով ասում է, որ ոչ մի բան չի կարող անել, քանի որ Սմբատյանը որոշում է ամեն ինչ, այն մարդն է, ով չի ուզում ոչ մի բան անել:
- Դուք մեղադրում եք այն մարդկանց, ովքեր չեն ուզում խոսել, քանի որ որոշված են համարում ընտրության ելքը, մինչդեռ ինքներդ չեք ուզում առաջադրվել, որովհետեւ ընտրության ձեւը դեմոկրատիկ չեք համարում: Չի՞ ստացվում ձեռքերը լվանալ ու մի կողմ քաշվել:
- Ես ոչ ոքի չեմ մեղադրում, եթե արվեստագետները կարող են միանալ եւ պահանջել իրենց իրավունքը, առաջին հերթին ընտրել ոչ թե մարդուն, այլ ծրագիրը, այն ժամանակ ես մեծ ուրախությամբ կլինեմ այդ մարդկանց շուրջը, կարեւոր չէ՝ լիդերը կլինեմ ե՞ս, թե՞ մեկ ուրիշը: Բայց առաջինը, ինչ ես կանեի, դա հոգաբարձուների, ընտրողների ցուցակը կկպցնեի պատից, որ բոլորն իմանային նրանց: Իսկ մի հոգով, թե 24 հոգով դա նշանակում է:
- Չե՞ք կարծում, որ մինչեւ սպասեք, որ այդ ընտրական համակարգը փոխվի ու դառնա համաբուհական ընտրություն, գուցե տասնամյակ անցնի:
- Բայց գոնե պիտի իմանաս, թե էս պահակը, էս պրոֆեսորն ինչ է մտածում, այդ մարդկանց կարծիքի վրա պիտի ստեղծվի ծրագիր: Իսկ 1 տարի թե 10 տարի հետո, բայց մի օր պիտի սկսվի ու դրա սկիզբը դրվի:
- Այդ սկիզբը դնելու համար այսօր ի՞նչ եք անում Դուք:
- Ձեզ հարցազրույց եմ տալիս:
- Բայց, խոսելուց բացի, պետք է նաեւ ինչ-որ գործնական քայլ անել, չէ՞, լինի դա առաջադրվելու տեսքով, թե ոչ:
- Ազնիվ խոսք, դեռ չեմ որոշել, եթե դա պաշտոնի պայքար է, ես չեմ մասնակցի, եթե գաղափարական պայքար է, շատ հավանական է մասնակցեմ:
- Դուք պիտի ասեք՝ պաշտոնի՞ պայքար է, թե՞ գաղափարի:
- Այսօր պաշտոնի պայքար է, իսկ ես երբեք աթոռի կռիվ չեմ տվել: Եթե մեր կառավարությունն ուզում է շտկել այս հարցը, ապա կոնսերվատորիան ամենահեշտ շտկվող օղակն է, քանի որ չունի այն մեծ պրոբլեմները, որ ունեն մյուս բուհերը:
Աղբյուր`http://www.hraparak.am/2011/07/18/ete-payqar-e/
|
